مقدمه
آهن برای تولید فولاد و طیف وسیعی از محصولات دیگر که شامل استفاده از انواع مختلف آهن به عنوان یک عنصر اساسی است، ضروری می باشد. تغییرات در قیمت آهن خام می‌تواند اثری موج‌دار در کل اقتصاد داشته باشد. همچنین ممکن است بر همه چیز از قیمت مصالح ساختمانی نظیر قیمت تیرآهن، قیمت میلگرد، قیمت ورق گالوانیزه و ... گرفته تا خودرو و کالاهای مصرفی تأثیر بگذارد. مانند بسیاری از کالاها، قیمت آهن خام تا حد زیادی توسط عرضه و تقاضا برای این ماده تعیین می شود.
عوامل دیگری که بر قیمت آهن خام تأثیر می گذارد عبارت‌اند از مسائل سیاسی، تعرفه ها و مالیات ها یا تغییرات مصنوعی ناشی از فعالیت های دلالان و نیروهای مشابه در بازار. به همین دلیل، کسب‌وکارهایی که به صنعت آهن متکی هستند، اغلب به این تغییرات قیمت توجه می‌کنند. زیرا این تغییرات بر سطح درآمدی که کسب‌وکارها می‌توانند انتظار داشته باشند نیز تأثیر خواهد گذاشت. در این مقاله به موضوع رکود در بازار آهن خواهیم پرداخت. همچنین پیشنهاداتی را در پاسخ به این سؤال که در زمان رکود بازار آهن چه باید کرد، ارائه خواهیم کرد.
تأثیر تقاضا در رکود بازار آهن
یکی از مؤلفه های کلیدی که تأثیر مستقیمی بر قیمت آهن دارد، میزان تقاضا می باشد. در واقع تقاضا برای آهن و محصولات مرتبط یکی از عوامل اصلی مؤثر بر قیمت آهن خام است. هنگامی که تقاضای خرید قطعات آهنی و فولادی بالا باشد، قیمت ها افزایش می یابد. در حالی که بازه های زمانی با تقاضای کم به طور کلی منجر به کاهش قیمت این کالاها می شود. به عنوان مثال، رونق ساخت و ساز در آسیا در اواخر قرن 20 و اوایل قرن 21 باعث شد که قیمت فولاد و آهن خام به طور چشمگیری افزایش یابد. همانطور که می دانید با کاهش فعالیت های عمرانی و ساختمانی، تقاضا برای آهن خام کاهش می یابد. این اتفاق قطعاً منجر به کاهش قیمت این کالا خواهد شد.
عوامل متعددی وجود دارد که می تواند به افزایش یا کاهش تقاضای آهن در سطح ملی و حتی جهانی کمک کند. از جمله این عوامل می توانیم به وضعیت اقتصاد در سطح کشور یا در سطح جهانی اشاره کنیم. تغییر وضعیت اقتصاد، اغلب در تغییرات تقاضا برای محصولات و فرآورده های ساخته شده از آهن و فولاد رخ می دهد. به عنوان مثال، اگر ساخت و ساز ساختمان در یک جامعه به دلیل مواجه شدن با دوره رکود، کاهش یابد، به این معنی است که شرکت های تولیدکننده کالاهای فولادی مورد استفاده در ساخت و ساز، باید عملیات تولید و ارائه محصولات خود را کاهش دهند. در نتیجه، آنها آهن کمتری خرید خواهند کرد. بر اساس این روند، تأمین کنندگان نیز برای فروش محصولات خود، به کاهش قیمت آهن روی می آورند.
عرضه؛ عامل مهم در تعیین قیمت آهن
از پارامترهایی که تأثیر فوق العاده ای بر قیمت آهن خام دارد، عرضه می باشد. در شرایطی که عرضه قطعات آهن از تقاضای آن کمتر باشد، خریداران این محصولات برای تأمین کالاهای مورد نیاز خود حاضرند هزینه بیشتری را بپردازند. چراکه آن ها می خواهند عملیات صنعتی یا عمرانی خود را پیش برده و سفارشات مشتریان خود را به موقع تکمیل کرده و تحویل نمایند. به همین صورت روند معکوسی در هنگامی که عرضه از تقاضا بیشتر باشد رخ می دهد. در واقع در شرایط بالا بودن نسبت عرضه به تقاضا، تولیدکنندگان فرآورده های آهنی، قیمت آهن را پایین خواهند آورد تا از این طریق خریداران را تشویق به خرید کالاهای تولید شده خود کنند. همچنین کمبود سنگ آهن ممکن است عرضه را محدود کند و منجر به افزایش شدید قیمت آهن شود. تغییرات در فناوری همچنین می تواند بر عرضه آهن و در نتیجه قیمت آن تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، معرفی یک فناوری جدید استخراج که استخراج و فرآوری سنگ آهن را آسان‌تر می‌کند، عموماً منجر به عرضه بیشتر و قیمت‌های پایین‌تر می‌شود. بهبود مهارت های نیروی کار و کارکنان در این صنعت نیز ممکن است به بهبود عرضه و کاهش قیمت آهن خام کمک کند. هر بلای طبیعی که استخراج یا یافتن سنگ آهن را دشوارتر می کند، معمولاً باعث افزایش قیمت ها می شود.
تأثیر سیاست بر قیمت آهن
تغییرات در صحنه سیاسی و شرایط روابط بین الملل در عرصه دیپلماسی کشور نیز می تواند عاملی مهم در تأثیر بر قیمت آهن باشد. مقررات و پروتکل های تجاری که برخی دولت ها تصویب می کنند، به طور مستقیم بر قدرت واردات یا صادرات انواع سنگ های معدنی نظیر سنگ آهن مؤثر خواهد بود. در شرایط اعمال دستورالعمل های سخت و دست و پاگیر، سرمایه گذاران، صرف زمان و انرژی و تلاش برای خرید محصولات و قطعات آهنی را به صرفه ندانسته و به این ترتیب قیمت آهن دستخوش تغییراتی در سطح ملی خواهد شد.
تعرفه ها و مالیات ها؛ عاملی مؤثر در کاهش یا افزایش قیمت محصولات آهنی
عوامل قانونی مانند قوانین بین المللی، تعرفه ها یا مالیات ها نیز می توانند بر قیمت آهن خام تأثیر بگذارند. کشورهایی که تعرفه های وارداتی یا صادراتی بالایی تعیین می کنند یا کالاهایی مانند آهن خام می توانند باعث افزایش قیمت این کالا شوند، حتی زمانی که عرضه نسبتاً بالا باشد. محدودیت های قانونی در مقادیر صادرات یا واردات نیز می تواند موجب افزایش قیمت آهن خام شود.
رکود جهانی بازار آهن
برخی عوامل نظیر کاهش عرضه سنگ آهن توسط تولیدکنندگان اصلی در جهان همچون چین و نیز موقعیت های خاص که بر سراسر جهان حاکم می شود، نظیر شرایطی که پس از همه گیری ویروس کرونا شاهد آن بودیم و همچنین بروز اختلافات و جنگ بین کشورها نظیر جنگ اخیر روسیه و اوکراین و ... همگی می توانند موجب رکود جهانی بازار بسیاری از کالاها همچون آهن شوند. در چنین شرایطی صنایع و اقتصاد در سطح گسترده ای از کشورها رو به رکود می رود. همچنین باقی کشورها نیز از آن متأثر خواهند شد. در این مواقع گاهی بازار با افزایش ناگهانی قیمت آهن و گاهی بلافاصله با کاهش قیمت آن مواجه می شود و شرکت های معامله گر در این حوزه می توانند متحمل زیان های بسیاری شوند. به طور کلی در بازاری که به دلایل شرایط خاص ملی یا جهانی در بازه ای دچار نوسانات شدید می شود، نباید بدون آگاهی از تجزیه و تحلیل صحیح و اصولی بازار وارد معاملات پر ریسک شد.
کیفیت و نقش بسزای آن در قیمت آهن
کیفیت، همچنین در قیمت آهن و فرآورده های آهنی که یک تأمین کننده خاص می تواند سفارش دهد نقش دارد. اگر یک محصول آهن احتمالاً به دلیل آلودگی با کیفیت پایین تری در نظر گرفته شود، رقابت با سایر مشاغل دارای شهرت برای تهیه محصولات با کیفیت بالاتر، بسیار دشوار خواهد بود. در نتیجه، آن تأمین‌کننده مجبور است قیمت‌ها را کاهش دهد تا بتواند محصولات آهنی خود را بفروشد، حتی اگر تقاضای مناسبی در بازار وجود داشته باشد.
قیمت گذاری آهن و تأثیر آن در ناهماهنگی ها و نابسامانی های بازار
قیمت گذاری فرآورده های آهنی بر اساس مؤلفه های مختلفی صورت می گیرد. علاوه بر نوع فرآورده، کیفیت، ابعاد، تعداد و برند تولیدکننده و ...، عدم عرضه کافی محصولات توسط برخی تولیدکنندگان نیز می تواند در قیمت گذاری نهایی مؤثر باشد. در واقع در برخی موارد در بازار آهن آلات شاهد عدم آزادسازی فرآورده های آهن توسط عرضه کننده هستیم. این مسئله خود می تواند موجب افزایش قیمت آهن شود. به طور مثال قیمت میلگرد از انواع مختلف نظیر آجدار و ...، قیمت ورق گالوانیزه و دیگر فرآورده های فولادی به طور مستقیم متأثر از میزان آزادسازی محصولات خواهد داشت. گاهی اوقات قیمت گذاری های ناصحیح کالاهای بورسی سبب کاهش آزادسازی قطعات آهنی و فولادی توسط تولیدکنندگان می شود. علاوه بر موارد فوق، عدم نظارت صحیح بر این بازار توسط نهادهای نظارتی مسئول نیز سبب بروز ناهماهنگی ها و نابسامانی ها در بازار عرضه و فروش آهن آلات خواهد شد. برای حل این نابسامانی ها می توان راهکارهای مناسبی را برای قیمت گذاری کالاهای بورسی و تصحیحات به جا و به موقعی را برای برخی ساز و کارهای بورسی در پیش گرفت.
هنگام رکود بازار آهن چه باید کرد؟
به طور معمول، هیچ عاملی تنها دلیل قیمت فعلی آهن نیست. در بیشتر موارد، رویدادها و روندهای متعدد درجاتی از نفوذ را اعمال می‌کنند، یا قیمت را بالا می‌برند یا باعث می‌شوند که برای مدتی افت کند. توجه دقیق به عوامل زمینه‌ای و ارزیابی مدت زمان مرتبط بودن آنها، در برنامه‌ریزی زمان و میزان خرید آهن در هر مقطع زمانی مفید است. مانند بسیاری از مواد خام دیگر مانند شکر و نمک، آهن نیز نوعی کالا محسوب می شود. این بدان معناست که سهام این کالا مانند سهام و سایر ابزارهای سرمایه گذاری در بازار کالا معامله می شود. سفته بازان و سرمایه گذاران می توانند از طریق استراتژی های خرید خاصی بر قیمت های جهانی تأثیر بگذارند و بازار را دستکاری کنند. این نوع دستکاری های قیمت، لزوماً ارزش واقعی این کالاها را منعکس نمی کنند و اغلب کوتاه مدت هستند.
پیشنهادات کاربردی هنگام رکود در بازار آهن
از جمله پیشنهاداتی که در رابطه با اقدامات و تصمیمات هوشمندانه به هنگام رکود بازار آهن مطرح می شود، می توان به موارد زیر اشاره کرد: چنانچه در بورس خصوصاً بورس آهن آلات فعالیت می کنید، توصیه می شود که در شرایط رکود بازار آهن، ده الی بیست درصد از سبد دارایی های خود را به دارایی های امن و بیست الی سی درصد را هم به دارایی های غیرمنقول اختصاص دهید. بهتر است در این شرایط به جای برنامه ریزی بر روی فعالیت های بلند مدت، بر روی برنامه های کوتاه مدت تمرکز کنید. خوب است که سهم کالایی در سبد دارایی خود را کاهش داده و به نوعی بر روی خط نوسان حرکت کنید. همچنین کاهش اعتبار مشتریان به نصف نیز از دیگر پیشنهادات در این حوزه است. به طور کلی بهتر است پول نقد را در بازاری که تشنه پول نقد است، حفظ کنید.
